ازدواج متناوب، عقد مؤقت یا صیغه منقطع، نوعی از ازدواج در مذهب شیعه است که در آن، عقد ازدواج برای مدت مشخص و با مهریه‌ای مشخص، بین زن و مرد انجام میشود و پس از پایان مدت تعیین شده، رابطه زناشویی به خودی خود منقضی میشود.
صیغه مؤقت
در ایران، ازدواج دائم و ازدواج مؤقت (متعه یا نکاح) دو نوع از ازدواج هستند.
در جامعه امروزی ایران، اغلب دیدگاه منفی نسبت به ازدواج مؤقت وجود دارد و برخی آن را با فعالیتی خلاف شرع در نظر می‌گیرند.
ازدواج مؤقت، یکی از نیازهای اساسی جامعه اسلامی است، اما به دلایل فرهنگی و آمادگی لازم در جامعه، هنوز به جایگاه قانونی محقق خود نرسیده است.
در ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی ایران، ازدواج مؤقت به رسمیت شناخته شده است و شرایط اصلی آن شامل شرایط صحت عقد دائم به علاوه تعیین مدت و مهر مشخص برای زن هستند.
موانع ازدواج مؤقت، همان موانعی هستند که در ازدواج و عقد دائم وجود دارند.
صیغه و ازدواج موقت در چه شرایطی انجام میشود؟
ثبت صیغه موقت به طور کلی اجباری نمی‌باشد مگر با توافق خود زن و مرد یا در صورت بارداری زن.
اما به علت اجباری بودن ثبت ازدواج دائمی و مجازات زندانی برای مردان عدم ثبت، بسیاری از مردان به دو روش این ازدواج را ثبت می‌کنند. اولین روش این است که به دادگاه مراجعه کرده و اجازه ازدواج مجدد را از دادگاه دریافت می‌کنند؛ اگر مرد وکیل داشته باشد و همسرش هم تمکین نکند، این اجازه به راحتی قابل دریافت است. دومین روش این است که ازدواج به صورت عادی انجام میشود و سپس همسر دوم از مرد شکایت می‌کند تا ازدواج را ثبت کند.
در نتیجه، این موضوع نشان می‌دهد که برخی ازدواج‌ها به صورت موقت ثبت نمی‌شوند و ازدواج‌های دائمی به هر حال به طور اجباری باید ثبت شوند و عدم ثبت آنها باعث مجازات مردان خواهد شد.
ویژگی های ازدواج موقت
ویژگی‌های ازدواج موقت عبارتند از:
– ضروری است که مدت عقد مشخص شده باشد؛ در غیر این صورت، عقد باطل خواهد شد.
– باید تاریخ شروع و پایان عقد مشخص باشد.
– رضایت طرفین برای انکار عقد الزامی است.
– هر دو طرف می‌بایست بالغ باشند.
– اجازه پدر یا جد پدری برای دختر الزامی است.
– در صورتی که پدر به دختر اجازه ندهد، دختر می‌تواند درخواست اجازه ازدواج را از دادگاه مدنی بخواهد.
– تعیین مهریه از جمله ویژگی‌های این نوع ازدواج است.
– فقط مجردین می‌توانند ازدواج کنند؛ زن در این حالت تنها می‌تواند یک همسر داشته باشد.
– زن باید در زمان عده نباشد.
– قبل از ازدواج، زن و مرد نباید با یکدیگر رابطه جنسی داشته باشند.
– خواندن صیغه محرمیت توسط عاقد یا خود زن و مرد الزامی است.
| بیشتر بخوانید : راهکار های ایجاد پایداری در روابط عاطفی |
موارد فسخ ازدواج موقت
فسخ نکاح در عقد دائم و موقت به طور تقریبی یکسان است.
– فوت یکی از طرفین
– بخشش مدت باقیمانده صیغه از جانب شوهر: تسلیم کردن حق مالکیت مابقی مدت از سوی شوهر
– انقضای مدت معین شده: پایان مدت زمان تعیین شده
– جنون هر یک از زوجین: دیوانگی یکی از همسران
– در صورت وجود عیوب زیر در مرد، زن حق فسخ عقد را خواهد داشت: برای مرد، بی‌انجام ماندن وظایف زناشویی به دلیل اختلالات قلبی، نیرویی و …
– خصا (از کار افتادن بیضه‌ها): ناتوانی مرد در تولید اسپرم
– عنن (ناتوانی در برقراری رابطه جنسی): بی‌انجام ماندن همبستگی جنسی مرد
– مقطوع بودن آلت تناسلی (به اندازه‌ای که قادر به برقراری رابطه زناشویی نباشد): ناتوانی مرد در برقراری همبستگی جنسی به دلیل بروز عیوب فیزیکی
– در صورت وجود عیوب زیر در زن، مرد حق فسخ عقد را خواهد داشت: برای زن، بی‌انجام ماندن وظایف زناشویی به دلیل ناتوانی در زایمان، بروز بیماری‌های جنسی و …
– قرن (وجود استخوانی زائد در دستگاه تناسلی و جنسی زن، که مانع از برقراری رابطه جنسی میشود): بیماری شایع در زنان که موجب ناتوانی در همبستگی جنسی میشود.
– جذام: بیماری باکتریایی شایع در مناطق گرم و مرطوب
– برص(پیسی): بیماری پوستی شایع
– افضا (یکی بودن مجرای تناسلی و مجرای دفع ادرار): نقص فیزیکی در زنان
– زمین گیری: بیماری شایع در کودکان و البته بزرگسالان
– نابینایی هر دو چشم: ناتوانی در دیدن و تشخیص اشیاء با هر دو چشم.
وضعيت عده در ازدواج موقت
در صورت پایان دوره قرارداد: زن بی‌اشتیاق به خلق فرزند با عبور دو دوره‌ی ماهیانه / زن در سنین پایانی دوران حیض با عبور ۴۵ روز / زن شامل حاملگی تا زمان زایمان
در صورت درگذشت همسر: زن بی‌اشتیاق به خلق فرزند با عبور ۴ ماه و ۱۰ روز / زن شامل حاملگی تا زمان زایمان.
| بیشتر بخوانید : عطر جدایی میاره ؟ آیا حقیقت داره ؟ |
مطالبه مهریه در عقد موقت
برعکس از ازدواج دائم، در ازدواج موقت، عدم تعیین مبلغ مهر باعث بطلان آن خواهد شد. پرداخت وجه مهر در این نوع ازدواج الزامی است و حق ادعای آن از همسر محروم نمی‌شود. حتی در صورتی که:
۱) زن فوت کند (وارثین می‌توانند مهر را ادعا کنند).
۲) شوهر به هیچ وجه به همسر خود نزدیکی ننماید (نصف مهر به زن تعلق می‌گیرد).
۳) مرد باقی مدت ازدواج را بخشش کند.
۴) مگر اینکه زن خود مبلغ مهر را بخشش دهد. به عنوان مثال، اگر زن تصمیم به جدایی از شوهر خود در طول دوره عقد داشته باشد، با بخشش مهریه خود، می‌تواند رضایت مرد را برای اتمام باقی مانده زمان عقد جلب کند. برای دریافت مهریه در قرارداد ازدواج موقتی که در دفاتر ازدواج ثبت نشده است، باید به دادگاه مراجعه کرده و با استناد به مدارکی قابل قبول، وجود این قرارداد را اثبات کنید و اقدام به تقاضای مهریه نمایید. در صورتی که ادعای شما تائید شود، دو حالت به وجود خواهد آمد:
۱) اگر مبلغ مهریه کمتر از ۲۰۰ میلیون ریال باشد، باید دادخواست مربوطه را به شورای حل اختلاف ارائه دهید.
۲) در صورتی که مبلغ مهریه بیشتر از ۲۰۰ میلیون ریال باشد، دادگاه خانواده به دادخواست شما پاسخ خواهد داد.
مذهب و تعدد زوجین در صیغه موقت
افراد غیر مسلمان نمی‌توانند با زنان مسلمان ازدواج کنند، به همین دلیل ازدواج زن با مرد غیر مسلمان غیر ممکن است. البته اگر مرد با یک زن ناصبی و مشرک ازدواج کند، نیز غیر مجاز است، اما اگر با یک زن اهل کتاب ازدواج کند، بلامانع است.
در ازدواج دائم، زن تنها مجاز به ازدواج با یک مرد است و محدودیتی در این باره وجود ندارد. اما در ازدواج موقت، مرد می‌تواند با بیشتر از یک زن ازدواج کند.
چگونه صیغه محرمیت بخوانیم
صیغه موقت می‌تواند توسط هر یک از زوجین یا توسط شخص ثالث جاری شود.
اگر زن صیغه موقت را بخواند، باید بگوید:
زَوَّجتُکَ نَفسِی فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهرِالمَعلُوم (من خودم را به همسری تو در آوردم با مدت معین و با مهر معین)
مرد در جواب بگوید: قَبِلتُ(قبول کردم)
ولی اگر مرد صیغه موقت را بخواند، باید بگوید: زَوَّجتُ مُوَکِّلَتِی نَفسِی، فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهر المَعلُوم(من موکلم را به ازدواج خود در آوردم در مدت و مهر مشخص شده)
دوباره مرد می‌گوید: قَبِلتُ التَّزویج(قبول کردم این ازدواج را)
موارد الزام ثبت صیغه موقت
توافق دو طرفه
شرایط مورد توافق در هنگام ازدواج
باردار شدن همسر
برای سهولت ثبت عقد موقت و جلوگیری از تبعات ناشی از این نوع ازدواج، قانون ضرورت به ثبت عقد موقت در دفاتر رسمی ازدواج با شرایط مشخص شده توسط طرفین اعمال شده است. برای کسانی که از این روش ازدواج خودداری می‌کنند، مجازاتی تعیین شده است.
مجازات امتناع زوج از ثبت عقد موقت در شرایط لزوم ثبت
پرداخت جریمه نقدی درجه ۵ (۸ میلیون ریال تا ۱۸ میلیون ریال) یا حبس تعزیری درجه ۷ (۹۱ روز تا ۶ ماه)
مدارک لازم جهت ثبت صیغه محرمیت
اصل و کپی شناسنامه عکس دار هر یک از زوجین
اصل و کپی کارت ملی هر یک زوجین
دو قطعه عکس ۳ در ۴
در صورت دوشیزه بودن زوجه، شناسنامه یا کارت ملی پدر و یا جد پدری زوجه یا در صورت فوت پدر یا جد پدری، گواهی فوت
در صورت ازدواج مجدد زوجه که همسر او فوت کرده، گواهی فوت همسر
در صورت ازدواج مجدد زوجه که طلاق گرفته، گواهی طلاق
گرفتن شناسنامه برای فرزند حاصل از ازدواج موقت در صورت امتناع زوج
زوجه باید به دادگاه خانواده مراجعه کند تا عقد موقت خود را ثابت کند و سپس زوج را به گرفتن شناسنامه فرزند ملزم نماید. اگر زوجه به هر دلیلی دسترسی به همسر خود ندارد، باید به صورت یکطرفه حکم امین موقت را از دادگاه درخواست کند تا بتواند شناسنامه فرزند خود را دریافت کند. سپس با مراجعه به ثبت احوال، می‌تواند شناسنامه فرزند خود را با نام خانوادگی خود صادر کند.
کلام آخر و جمع بندی
در این مطلب به برسی کامل از نظر شرعی و قانونی صیغه موقت پرداختیم شما باید نکاتی از جمله مواردی که در ادامه به آنها اشاره میکنیم را مد نظر داشته باشید .
اگر مرد بخواهد مدت صیغه را بازپس بگیرد، در صورت نزدیکی با او ملزم به پرداخت تمام مقدار توافق شده جهت خریداری مهریه است. در غیر اینصورت، باید نصف مبلغ مهریه را پرداخت کند.
مبلغ و قیمت مهر باید در هنگام عقد موقت تعیین شود.
اگر مرد به پرداخت مهریه علاقه نداشته باشد، عقد آنها صحیح خواهد بود، اما باید مهریه را پرداخت کند. در صورت عدم پرداخت مهریه، این کار حرام است.
حد و حدود برقراری رابطه جنسی در ازدواج موقت مانند ازدواج دائم است، مگر اینکه زن شرط بگذارد که شوهرش با او نزدیکی نکند. در صورتی که بعدها زن به برقراری رابطه جنسی رضایت داشته باشد، مانعی وجود ندارد.
گاهی اوقات عقد موقت به منظور آشنایی زوجین و اطمینان از شرعی بودن ارتباطات آنها انجام میشود. بنابراین در این حالت برقراری رابطه جنسی صحیح نیست.
در عقد موقت، طلاق بی‌معنی است و فقط با اتمام مدت عقد یا بخشیدن باقی مانده مدت توسط مرد، جدایی زن و مرد رخ خواهد داد.
در عقد موقت، زن حق نفقه را ندارد، مگر اینکه پرداخت نفقه در هنگام عقد شرط شده باشد.
در عقد موقت، زوجین از هم ارث نمی‌برند، مگر اینکه در قالب وصیت از یکدیگر ارث برده باشند.
فرزندان حاصل از ازدواج موقت، با شرط ثبت محضری و قانونی، فرزندان مشروع پدر شناخته شده و پدر موظف به نگه‌داری و تامین مالی آنها خواهد بود.
زن در هر زمانی می‌تواند مهریه را مطالبه کند.
