دانه کتان، به عنوان یک دانه گیاهی و محصول غذایی، با فیبر، اسید های چرب امگا ۳ از جمله اسید آلفا لینولنیک، ویتامین ها، و مواد معدنی ارزشمند و به طور استثنایی با لیگنان ها -آنتی اکسیدان و فیتواستروژن- پر است. دانه کتان توسط متخصصین به عنوان روشی مکمل و درمانی برای بیماری ها و اختلالات سلامت مورد استفاده قرار می‌گیرد، شامل اختلالات گوارشی مانند یبوست، دیابت، کلسترول بالا، چاقی، و تورم کلیه ها. در ادامه این مقاله از سایت مجله آنلاین، پیشنهاد هایی برای بهینه سازی استفاده از مواد مغذی موجود در دانه کتان ارائه شده است. با ما همراه باشید.
جویدن دانه کتان
جویدن دانه کتان باعث جذب بهتر و موثر تر ویتامین ها و مواد معدنی آن می شود. این دانه های دارویی، منبع خوبی از چندین ویتامین و ماده معدنی هستند که در زیر به آنها اشاره می‌شود. به عنوان مثال:
تیامین
ویتامین B1 نیز به عنوان تیامین شناخته می شود. این ویتامین برای متابولیسم طبیعی و عملکرد عصبی ضروری است. آن کربوهیدرات ها را به انرژی تبدیل می‌کند و در سوخت قند ها و عملکرد اعصاب تأثیرگذار است. در واقع، برای متابولیسم گلوکز در بدن انسان بسیار حیاتی است و نقش مهمی در عملکرد اعصاب، ماهیچه‌ها، و قلب دارد.
فلز مس
یکی از مواد معدنی ضروری برای رشد، نمو، و عملکرد های مختلف بدن است. این فلز در دانه کتان به مقدار کافی حضور دارد. مس به همراه آهن، در تولید گلبول های قرمز خون و حفظ سلامت استخوان ها، عروق خون، اعصاب، و سیستم ایمنی موثر است، همچنین به جذب آهن کمک می‌کند. مصرف مناسب مس در رژیم غذایی به پیشگیری از بیماری های قلب و عروق و استئوپورز (پوکی استخوان) کمک می‌کند.
مولیبدن
یکی دیگر از مواد معدنی ضروری که در دانه های کتان فراوانی یافت می شود، این فلز بهبود گردش خون را تسهیل می‌کند. مقدار کمی از مولیبدن برای بدن ضروری است ولی نقش مهمی در فعالیت های بسیاری از فرایند های بدنی دارد. به طور مثال، این عنصر در پنجاه آنزیم مختلف در بدن انسان به عنوان کاتالیزور فعالیت می‌کند، بدون آن، تولید برخی سموم مضر در بدن انسان افزایش می یابد که می‌تواند برای سلامتی خطرناک باشد. بهبود گردش خون، افزایش جریان خون، تعادل اسید اوریک بدن، و کمک به افزایش طول عمر از جمله مزایای این ریز مغذی برای بدن انسان است.
منیزیم
یک ماده معدنی حیاتی است که در غلات، دانه ها، آجیل ها، و سبزیجات برگ سبز وجود دارد. منیزیم در تبدیل غذای مصرفی به انرژی برای بدن و تنظیم سیستم عصبی، انقباض و انبساط عضلات، و تولید پروتئین های از اسید های آمینه موثر است.
فسفر
این ماده معدنی معمولاً در غذا های پرپروتئین یافت می‌شود و به سلامت استخوان و حفظ بافت کمک می‌کند. فسفر در تطهیر بدن انسان، بهبود گوارش و حفظ سلامت دندان ها نقش به سزایی دارد.
دانه کتان را چگونه مصرف کنیم؟
اکنون که با مواد مغذی ارزشمند درون این دانه مفید آشنا شدید، در ادامه چند نکته برای افزودن این دانه های ریز و پرخاصیت به رژیم غذایی روزانه شما ارائه می‌شود:
پودر دانه کتان
پودر این دانه دارویی را با آب مخلوط کنید یا آن را به اسموتی های خود اضافه کنید و لذت ببرید. بهتر است از دانه های آسیاب شده استفاده کنید تا دانه های کامل و با آب فراوان مصرف شوند، زیرا هضم تخم کتان آسیاب شده راحت تر از تخم کتان کامل است. همچنین می‌توانید تخم کتان کامل را آسیاب کنید و محصول آسیاب شده را برای استفاده آسان در یک ظرف در بسته نگهداری کنید.
روش دیگر این است که پودر را با ماست مخلوط کنید.
از دانه کتان آسیاب شده بر روی غلات سرد یا گرم بپاشید تا فیبر و طعم بیشتری اضافه شود.
با مخلوط کردن پودر دانه کتان در کلوچه ها یا نان ها، به محصولات پخته شده حالتی سالم بدهید.
روغن دانه کتان
روغن دانه کتان را به جای سس سالاد بر روی سالاد های تازه ریخته و میل کنید. این روغن معمولاً با فرآیند پرس سرد تولید می شود که به استخراج مؤثر روغن از دانه ها کمک می‌کند. به دلیل حساسیت این روغن نسبت به دما، گرما، و نور، بهتر است آن را در بطری های شیشه ای و تیره رنگ نگه دارید و در مکانی تاریک و خنک مانند کابینت های دور از اجاق گاز و فر در آشپزخانه نگهداری کنید.
صبحانه رژیمی با دانه کتان
یک روش ساده برای لذت بردن از تخم کتان این است که تلاش کنید آن را با دانه های دیگر در دستور غذای مورد علاقه خود جایگزین نمایید. به عنوان مثال، دانه کتان می‌تواند به عنوان یک افزودنی عالی برای غذا هایی مانند گرانولا، ماست، ماست یونانی، بلغور جو دوسر و مخلوط آجیل استفاده شود.
پخت و پز با روغن کتان
از آنجایی که برخی از مواد مغذی موجود در این دانه به حرارت حساس هستند، استفاده از روغن دانه کتان در روش های پخت و پز با حرارت بالا، مانند سرخ کردن، مناسب نمی‌باشد. با این حال، برخی مطالعات نشان می‌دهند که سرخ کردن سبک تا دمای ۳۵۰ درجه فارنهایت (۱۷۷ درجه سانتی‌گراد) هیچ تأثیری بر کیفیت روغن دانه کتان ندارد.
بیشتر بخوانید:کلروفیل چیست؟ فواید باورنکردنی و آموزش چگونگی مصرف
تفاوت اثر تخم کتان با روغن تخم کتان
روغن بذر کتان، با حاوی بیشترین مقدار ALA، در واقع یک کربوکسیلیک اسید با یک زنجیره ۱۸ کربنی و سه پیوند دوگانه cis است که برای حفظ سلامتی بدن انسان ضروری است، اما زیرا در داخل بدن تولید نمی‌شود، انسان مجبور است تا مقدار مورد نیازش را از طریق خوردن خوراکی های سرشار از آن تأمین کند. در مقابل، دانه کتان آسیاب شده فقط ۱ قاشق غذاخوری (۷ گرم) حاوی ۱.۶ گرم ALA است،
در حالی که ۱ قاشق غذاخوری (۱۴ گرم) روغن بذر کتان حدود ۷ گرم از این ALA را دارد. با این حال، بذر کتان حاوی مجموعه ای از مواد مغذی مفید دیگر است که در روغن آن یافت نمی‌شود، به عنوان مثال، فیبر. برای بهره مندی کامل از مزایای سلامتی این دانه، محصول آسیاب شده باید اولین انتخاب شما باشد.
مقدار مجاز مصرف تخم کتان
تخم کتان معمولاً به صورت سالم و بدون مشکلات سلامتی خاص توسط بزرگسالان مصرف می‌شود، و می‌توان در روز دوزهایی حدود ۲۰ تا ۳۰ گرم از آن را مصرف کرد. این دانه اغلب با غذاها مخلوط می‌شود و در محصولات پخته مانند کلوچه ها، نان‌ها و اسنک‌ها به کار می‌رود.
خواص دانه کتان برای زنان
تسکین در سینه
مصرف روزانه یک مافین حاوی تخم کتان به مدت ۳ ماه یا مصرف پودر تخم کتان به مدت ۲ ماه می‌تواند در کاهش درد سینه که در ابتدای دوره قاعدگی ایجاد می‌شود، موثر باشد.
خطر احتمالی مصرف در بارداری
مصرف تخم کتان در دوران بارداری ممکن است خطرناک باشد، زیرا این دانه ممکن است مانند هورمون استروژن عمل کند، اما شواهد بالینی قابل اعتمادی درباره اثرات آن در بارداری وجود ندارد. بنابراین، اگر در حال حاضر باردار هستید، تا زمانی که اطلاعات بیشتری در دسترس نیست، بهتر است از مصرف تخم کتان خودداری کنید.
فواید یائسگی دانه کتان
در یک مطالعه بالینی، دانه کتان با درمان جایگزین هورمونی (HRT) در زنان یائسه مقایسه شد. نتایج گزارش شده نشان می‌دهد که ۴۰ گرم این دانه دارویی و HRT برای کاهش علائم خفیف یائسگی (مانند گرگرفتگی، اختلالات خلقی، و خشکی واژن) موثر است. با این حال، این مطالعه دقیقاً طراحی نشده بود و مطالعه بزرگتری انجام شد که نتایج آن این ادعا را تأیید نکرد.
تومور سینه و دانه کتان
دانه کتان حاوی فیتواستروژن است، که گیاهی با نام لیگنان هستند. از آنجایی که لیگنان ممکن است مانند استروژن در بدن عمل کنند، علت اثرات دانه کتان بر تومور سینه مورد اختلاف است. مطالعات روی حیوانات نشان داده است که تخم کتان ممکن است رشد و گسترش تومور سینه را در موش ها کاهش دهد. یک مطالعه بالینی نیز بر روی زنان یائسه‌ای که به تازگی سرطان سینه داشتند، انجام شد.
در این تحقیق، زنان هر روز یک کلوچه رژیمی حاوی ۲۵ گرم تخم کتان را به مدت ۴۰ روز مصرف کردند. نتایج نشان داد که اضافه کردن دانه کتان به رژیم غذایی ممکن است در کاهش رشد تومور سینه در زنان مبتلا به سرطان سینه موثر باشد. اما برای تأیید این نتایج، نیاز به انجام تحقیقات بیشتری است.
تخم کتان و بیماری های مردان
نتایج مطالعات درباره ارتباط بین دانه کتان و سرطان پروستات مبهم است. برخی مطالعات نشان می‌دهد که مصرف ALA ممکن است با افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات مرتبط باشد، اما تحقیقات دیگر نشان داده است که این دانه ممکن است برای مردان در معرض خطر سرطان پروستات مفید باشد. به عنوان مثال، در یک مطالعه، مردانی که دارای یک بیماری پیش سرطانی پروستات به نام PIN بودند.
با مصرف روزانه ۳۰ گرم بذر کتان در کنار رژیم غذایی کم چرب، سطح PSA (نشانگر سرطان پروستات) کمتری داشتند. اما در مردان مبتلا به سرطان پروستات، مصرف ۳۰ گرم بذر کتان در روز و رژیم غذایی کم چرب منجر به کاهش سطح PSA نشد. با این حال، به نظر می رسد که مصرف تخم کتان ممکن است سطح تستوسترون را کاهش دهد و سرعت رشد بافت را کاهش دهد. برای بهتر درک اثرات تخم کتان بر سرطان پروستات، نیاز به مطالعات بیشتری است.
تداخل دارویی دانه کتان
استفاده از گیاهان به عنوان یک روش سنتی برای تقویت بدن و درمان بیماری ها معمول است، اما مصرف گیاهان ممکن است عوارض جانبی داشته باشد و با گیاهان دیگر، مکمل‌ها یا دارو ها تداخل داشته باشد. بنابراین، بهتر است که گیاهان دارویی را با احتیاط مصرف کنید و تحت نظر یک متخصص واجد شرایط در زمینه پزشکی و گیاهان دارویی قرار بگیرید.
استروژن با بذر کتان تعامل دارد؛ بذر کتان با دارو هایی که حاوی استروژن هستند رقابت می‌کند و اثرگذاری این دارو ها را کمتر می کند.
دارو هایی که لخته شدن خون را کند می‌کنند (مانند دارو های ضد انعقاد/ضد پلاکت) با این دانه تداخل دارند؛ مصرف همزمان ممکن است خطر کبودی و خون ریزی را افزایش دهد.
دارو های دیابت (دارو های ضد دیابت) با بذر کتان تداخل دارند. از آنجایی که دانه کتان ممکن است سطح قند خون را کاهش دهد. مصرف آن همراه با دارو های دیابت ممکن است باعث کاهش بیش از حد قند خون شود.
دارو های فشار خون بالا (داروهای ضد فشار خون) با مصرف بذر کتان تداخل دارند؛ در افراد مبتلا به ناپایداری فشار خون، استفاده همزمان از دانه کتان و دارو هایی که فشار خون را کاهش می‌دهند، ممکن است منجر به کاهش بیش از حد فشار خون شود.
داروهای آنتی بیوتیکی با بذر کتان تداخل دارند؛ زیرا برخی از مواد شیمیایی موجود در دانه کتان توسط باکتری های روده به لیگنان تبدیل می‌شوند و به دلیل اینکه آنتی بیوتیک ها این باکتری ها را از بین می‌برند، ممکن است لیگنان‌ها به طور معمول تشکیل نشوند و این موضوع می‌تواند اثرات دانه کتان را تغییر دهد.
موارد احتیاط در مصرف دانه کتان
- دانه های خام یا نارس را مصرف نکنید، زیرا ممکن است حاوی سم باشند.
- در صورت مصرف دانه کتان آسیاب شده، حتماً آن را با مقدار زیادی آب مصرف کنید.
- مردان مبتلا به سرطان پروستات باید قبل از مصرف این دانه با پزشک خود مشورت کنند.
- واکنش های آلرژیک به دانه کتان و روغن بذر کتان نادر اما وجود دارد، بنابراین باید احتیاط کرد.
- زنان مبتلا به سرطان سینه، رحم و تخمدان یا اختلال اندومتریوز باید پیش از مصرف این گیاه دارویی از پزشک متخصص خود مشورت کنند، زیرا ممکن است عملکرد مشابه هورمون استروژن داشته باشد.
- برخی محققان باور دارند که زنان باردار نباید این دانه را مصرف کنند، زیرا ممکن است عملکرد مشابه هورمون استروژن داشته باشد. اگر باردار هستید یا در دوران شیردهی هستید، حتماً از پزشک خود مشورت کنید.
- افراد مبتلا به انسداد روده، روده ملتهب یا مری باریک باید از مصرف دانه کتان پرهیز کنند. به یاد داشته باشید که این دانه دارویی آسیاب شده دارای فیبر بالایی است که ممکن است به مشکلات گوارشی، از جمله گاز و نفخ، منجر شود.
سخن پایانی
برای استفاده از همه گیاهان دارویی، ابتدا اطلاعات خود را راجع به آن کامل کنید، موارد منع مصرف، تداخلات دارویی و موارد احتیاط مصرف آن را مطالعه کنید و با مشورت متخصصین تغذیه، در صورت تناسب با شرایط جسمی، بیماری ها، شرایط سلامتی و رژیم غذایی خود، مصرف گیاهان دارویی را شروع کنید. اندام های داخلی بدن مانند کبد و کلیه مسئول تصفیه مواد غذایی هستند که به آنها می‌رسانید، بنابراین باید بدن خود را دوست داشته باشید و با اطلاعات کافی، اندام‌های داخلی خود را به زحمت نیندازید و سلامتی خود را به خطر نیندازید.سپاسگذاریم که با ما همراه بودید امیدواریم که مطالب برایتان مفید واقع شده باشد.
منبع:digikala
