زندگینامه امام حسین (ع ) از تولد تا شهادت1402-04-31

سوم شعبان، زادروز مبارک امام حسین (ع)، پیشوای شهیدان است. به مناسبت این روز نیکوکار و آشنایی با زندگینامه و اخلاق امام حسین، این بخش از دین و مذهب نیکوپرست به زندگینامه این امام بزرگ اختصاص داده‌ایم.

امام حسین (ع ) که بود؟

امام حسین (ع) فرزند دوم امام علی (ع) (پسر عموی پیامبر و امام اول شیعیان) و حضرت فاطمه (س) (دختر گرامی پیامبر) و نوه حضرت محمد (ص) است. امام حسین (ع) امام سوم شیعیان و برادر امام حسن (ع) است که پس از ایشان به امامت رسیدند. او از خاندان بنی هاشم و از قبیله قریش است و حضرت زینب (س) و ام کلثوم از خواهران ایشان هستند.

 

کنیه حسین بن علی، “ابوعبدالله” است. ابوعلی، ابوالشهداء (پدر شهیدان)، ابوالاحرار (پدر آزادگان) و ابوالمجاهدین (پدر جهادکنندگان) از دیگر کنیه‌های او است. (شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷)

حسین بن علی (ع) از طرف پدری از خاندان علوی و از طرف مادری از نسل پیامبر اسلام (ص) می‌باشد. امام حسین (ع) به معنای ارادت و اطاعت از جانب پروردگار به امامت رسیدند. تولد امام حسین (ع) در روز سوم شعبان، سال چهارم یا سوم قمری بوده است. ولادت او با همراهی خدمتکار زن به نام اسما به امین وحی الهی، جبرئیل، اعلام شد. پس از تولد، او به نام “حسین” نامگذاری شد که به عنوان پسر کوچک هارون شناخته می‌شود. از او به عنوان “سرور جوانان اهل بهشت”، “زکیّ”، “طیب”، “وفی”، “سید”، “مبارک”، “نافع”، “الدلیل علی ذات اللّه”، “رشید” و “التابع لمرضاة اللّه” نیز یاد شده است. امام حسین (ع) هنگام تولد گریسته و از شهادت خود خبر داده‌اند. از این روز سوم شعبان، امام حسین (ع) به عنوان امام سوم شیعیان شناخته می‌شود و زندگی بزرگ و اخلاق برتر ایشان برای ما الگویی است که در هر زمان و مکانی مورد تقدیر و تحسین قرار می‌گیرد.

امام حسین (ع ) چند ساله بود که پیامبر رحلت نمود؟

امام حسین (ع) در شش سالگی همراه با پیامبر بزرگوار، حضرت محمد (ص)، زندگی می‌کرد و از نعمت حضور در کنار پیامبر برخوردار بود. پس از درگذشت حضرت محمد (ص)، امام حسین (ع) برابر با سی سال زمان را با پدرش، امام علی (ع)، سپری کرد.

 

پیامبر اسلام امام حسن (ع) و امام حسین (ع) را بسیار دوست می‌داشتند. انس بن مالک روایت می‌کند: وقتی از پیامبر پرسیدند که کدام یک از اهل بیت خود را بیشتر دوست دارند، فرمود: “بارها حسن (ع) و حسین (ع) را به سینه می‌فشردم و از حضور آن دو عزیز بوی می‌برم و او را می‌بوسم.” (سنن ترمذی، ج۵، ص۳۲۳؛ ذخائر العقبی، ص۱۲۲)

 

بعد از استشهاد حضرت علی (ع)، بر اساس وصیت و فرموده‌های پیامبر خدا (ص)، امامت و رهبری شیعیان به حسن بن علی (ع)، فرزند بزرگ امیرالمؤمنین (ع)، منتقل شد. وقتی امام حسن (سلام الله و فرشتگان الله بر او باد) از دنیا رحلت کرد، بر اساس وصیت حضرت محمد (ص) و امیرالمؤمنین (ع) و امام حسن (ع)، امامت و رهبری شیعیان به امام حسین (ع) منتقل شد و از طرف خداوند برای رهبری جامعه مأمور شد.

بیشتر بخوانید :فلسفه عزاداری در ماه محرم چیست ؟

ظاهر و خصوصیات اخلاقی امام حسین ( ع)

در بسیاری از منابع، به شباهت امام حسین (ع) به پیامبر اکرم (ص) اشاره شده است و او را شبیه‌ترین فرد به ایشان دانسته‌اند. (شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۲۷)

 

گفته شده است که امام حسین (ع) گاهی لباسی از خز بر تن می‌کرد یا عمامه‌ای از خز بر سر می‌گذاشت و موی سر و محاسن خود را خضاب می‌کرد. (طبرانی، المعجم الکبیر، دارالنشر، ج۳، ص۱۰۱؛ ابن ابی شیبه، المصنف، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۳ و ۱۵٫)

 

امام حسین (ع) بسیار مهربان و بخشنده بود و به گشاده دستی شناخته می‌شد. (شیخ صدوق، الخصال، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۳۵٫) وی با مسکینان نشسته، دعوت آنان را می‌پذیرفت و با آنان غذا می‌خورد و آنان را به خانه خود دعوت می‌کرد و آنچه در منزل داشت از ایشان دریغ نمی‌کرد. (ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱۰، ص۴۱۱) یک روز، نیازمندی از او درخواست کمک کرد. امام حسین (ع) که در حال نماز بود، نمازش را کوتاه کرد و هر چه داشت به او داد. (ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۴، ص۱۸۵٫)

 

ابن اثیر در کتاب “اسد الغابة” می‌نویسد: “کان الحسین رضی الله عنه فاضلا کثیر الصوم و الصلوة و الحج و الصدقة و افعال الخیر جمیعها”. حسین (ع) بسیار روزه می‌گرفت و نماز می‌گزارد و به حج می‌رفت و صدقه می‌داد و همه کارهای پسندیده را انجام می‌داد.

ازدواج ، همسران و فرزندان امام حسین (ع)

همسران امام حسین (ع) پنج نفر هستند (عماد زاده، زنان پیامبر اسلام، ص ۴۰۶) که اسامی آنها در منابع تاریخی ثبت شده است و همگی دارای فرزند بودند. مرحوم شیخ عباس قمی (ره)، همسر دیگری برای امام حسین (ع) ذکر کرده است که نام او معلوم نیست و صاحب حمل بوده، پس از شهادت امام حسین (ع) اسیر شده و در نزدیکی حلب جنین خود را سقط کرده است. (قمی، عباس، منتهی الامال، ج۱، ص۷-۱).

 

شیخ مفید تعداد فرزندان آن حضرت را، شش نفر، چهار پسر و دو دختر ذکر کرده (مفید، الارشاد، ج۲، ص۴۹۱). اما بعضی منابع به جای شش فرزند، شش پسر و سه دختر برای حضرت نقل کرده‌اند (امین، سید محسن، ج۴، ص۷۳٫) و برخی از منابع مثل ابن شهر آشوب در مناقب و مرحوم اربلی در کشف الغمه، تعداد فرزندان آن حضرت را ده نفر، شش پسر و چهار دختر ذکر کرده‌اند و حتی بعضی منابع بیشتر از ده نفر فرزند برای او ذکر کرده‌اند.

با توجه به منابع مذکور، اسامی فرزندان امام حسین عبارتند از :

علی بن الحسین، و نام کنیه‌اش ابو محمد و ملقب به زین العابدین است و مادر او شاه زنان، شهر بانو دختر یزدگرد شاه ایران است.

 

علی بن الحسین الاصغر، شناخته شده به علی اکبر که در کربلا به شهادت رسید و مادر او لیلی، دختر ابو مرّة بن غزوة بن مسعود ثقفیه است.

جعفر بن الحسین، مادر او از قوم قضاعه است.

 

عبد الله بن الحسین، و نام مادرش رباب، دختر امرء القیس است که همان عبدالله رفیع (شیرخوار) نامیده می‌شود.

 

سکینه بنت الحسین، مادر او نیز رباب، دختر امرء القیس است.

 

فاطمه، نام مادر او ام اسحاق دختر طلحه بن عبید الله تیمیه است. ( بحارالانوار، ج۴۵، ص ۳۲۹٫ )

 

محمد، که در کربلا به شهادت رسید و مادر او رباب، دختر امرء القیس است. (ابن شهر آشوب، مناقب، ج۴، ص ۷۷٫ )

 

علی اصغر، نام مادرش رباب. همان عبدالله بن حسین یا عبدالله رفیع است. (ربانی خلخالی، علی، چهره درخشان امام حسین – علیه السلام – ، ص ۲۲ )

 

زینب، نام مادر او معلوم نیست. ( ابن شهر آشوب، مناقب، ج ۴، ص ۷۷٫ )

 

رقیه – سلام الله علیها – مرحوم حائری مادر او را شهربانو دختر یزدگرد سوم ذکر کرده است، (ربانی خلخالی، ص ۱۹۷) و مطابق بعضی از نقلها ام اسحاق نام داشت. (ربانی خلخالی، ص ۱۹۹ )

 

دیگر از زوجات حضرت ابا عبدالله، زنی بوده که نامش معلوم نیست و حامله بوده بعد از شهادت امام حسین – علیه السلام – اسیر شده و هنگامیکه اهل بیت – علیهم السلام – را از کوفه به شام می بردند در نزدیکی حلب جنین خود را سقط کرده و اسمش محسن بن حسین است. (قمی، عباس، ج ۲، صص ۷۰۱-۶۳۸ ) و این محل فعلاً در سوریه زیارتگاه است.

پیشگویی شهادت حسین بن علی(ع)

در حدیث لوح به نقل از پیامبر(ص) آمده است خداوند حسین را به شهادت گرامی داشته و او را برترین شهیدان قرار داده است. (ری شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۱۶۶-۳٫۱۷ )

 

مجلسی در جلد ۴۴ بحارالانوار، باب ۳۰، روایاتی نقل کرده است درباره اینکه خداوند خبر شهادت حسین(ع) را به برخی از پیامبرانش از جمله آدم، نوح، ابراهیم، زکریا و محمد(ص) داده و آنها بر او گریسته اند. همچنین نقل شده است امیرالمومنین(ع) در راه صفین، وقتی به کربلا رسید، با انگشت جایی را نشان داد و گفت:اینجا محل ریخته شدن خون هایشان است. (منقری، وقعة صفین، ۱۴۰۳، ص۱۴۲٫ )

بیعت نکردن با یزید و قیام کربلا

 

زمانی که امامت و رهبری شیعیان به امام حسین (ع ) منتقل شد ، ایشان به پیمان صلحی که برادرش با معاویه بسته بود، وفادار ماند(شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۲) و مخالفتی با معاویه نکرد. معاویه مانند خلفای سه گانه در ظاهر به حسین بن علی(ع) احترام می گذاشت و او را بزرگ می شمرد و به کارگزارانش دستور داده بود که متعرض فرزند رسول خدا(ص) نشوند و از بی احترامی به وی بپرهیزند. (دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸، ص۲۲۴)

 

پس از درگذشت معاویه ، یزید بر تخت حکومت اسلامی تکیه زد و خود را امیرالمؤمنین خواند،وتصمیم گرفت از چند تن از بزرگانی که ولایتعهدی او را نپذیرفته بودند، از جمله حسین بن علی، به زور بیعت بگیرد. (طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۳۳۸ ) ولی حسین(ع) از بیعت خودداری کرد و همراه خانواده و یارانش در ۲۸ رجب، مدینه را به قصد مکه ترک کرد. ( شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۳۴٫ )

 

شیعیان کوفه که از بیعت نکردن سومین امام خود با خبر شده بودند، نامه هایی برای او نوشتند و به کوفه دعوتش کردند.( بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۷-۱۵۹) حسین بن علی مسلم بن عقیل را به کوفه فرستاد تا اوضاع را به او گزارش کند، مسلم پس از مشاهده استقبال و بیعت مردم، امام حسین را به کوفه فراخواند و او نیز همراه خانواده و یارانش در هشتم ذی حجه از مکه به سمت کوفه حرکت کرد. (شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص ۴۱ و ص ۶۶ )

حسین(ع) به دعوت کوفیان، همراه خانواده و یارانش به سوی این شهر حرکت کرده بود، در منطقه ای به نام ذو حسم با سپاهی به فرماندهی حر بن یزید ریاحی رو به رو گردید و مجبور شد مسیر حرکت خود را تغییر دهد. (طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۰۸)

 

امام حسین و یارانش روز دوم محرم به کربلا رسیدند (بن اعثم الکوفی، الفتوح، ۱۹۹۱م، ج۵، ص۸۳ ) و فردای آن روز سپاهی چهار هزار نفری از مردم کوفه به فرماندهی عمر بن سعد وارد کربلا شد(دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸، ص۲۵۳)

 

عصر روز تاسوعا سپاه عمر سعد آماده جنگ شد اما امام حسین آن شب را برای مناجات با خدا مهلت گرفت و شب عاشورا برای یاران خود سخن گفت و بیعت از آنان برداشت و اجازه رفتن داد؛ ولی آنان بر وفاداری و حمایت از او تأکید کردند. ( شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۱-۹۴٫)

 

صبح روز عاشورا جنگ آغاز شد و تا ظهر بسیاری از یاران حسین(ع) به شهادت رسیدند وسپس خویشان امام که اولین آنان، علی اکبر بود، به میدان رفتند و آنان نیز یکی پس از دیگری به شهادت رسیدند. سپس خود حسین بن علی(ع) به میدان رفت و عصرگاه روز دهم محرم به شهادت رسید. (طبری، تاریخ الأمم و الملوک،۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۲۹-۴۳۰٫) سپس زنان و کودکان و امام سجاد(ع) که بیمار بود، به اسیری گرفته و به کوفه و سپس شام فرستاده شدند. ( طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۵۶٫ )

 

گرچه امام حسین و یارانش شهید شدند اما فداکاری ایشان همراه با ۷۲ تن از یارانش حماسه ایی آفرید. حماسه ایی کـه جاودان شد و همیشه در دل تاریخ خواهد ماند.

منبع :نمناک