محله جلفا اصفهان، یکی از جواهرات با ارزش این شهر است. که به دلایل بسیاری توجه و تحسین زیادی را به خود جلب کرده است. به لحاظ تاریخی، فرهنگی و معماری، جلفا به عنوان یکی از بهترین محله در اصفهان است و احتمالاً در سراسر کشور جایگاه خاصی دارد. معماری قدیمی دست نخورده جلفا، شاهکاری از هنر و زیبایی است، که قدردانی و آگاهی هر بازدیدکننده ای را به خود افزایش میدهد. محله جلفا برخی از معابر باستانی، کلیسا های قدیمی و خانه های سنتی را در بر می‌گیرد که بیانگر زندگی و فرهنگ گذشته اما همچنان زنده این منطقه است. در این مقاله از سایت مجله ، قصد داریم به طور دقیق تر به بررسی و معرفی این محله زیبا و فراوان از لحاظ تاریخی و فرهنگی بپردازیم.
محله جلفای اصفهان کجاست
یکی از بهترین جا های دیدنی در اصفهان است و در موقعیتی بسیار مرکزی واقع شده است. این محله بین هتل جلفا، میدان جلفا و کلیسای وانک قرار دارد و به عنوان یکی از محله های پرتردد اصفهان شناخته می شود. ارمنی های اصفهان این محله را برای سکونت انتخاب کرده اند و در آنجا خانه خود را می سازند. وقتی از خیابان حکیم نظامی عبور می کنیم تا با یک تابلو کوچک به نام جلفا مواجه شویم، وقتی وارد این محله می شوید، بلافاصله تفاوت چشمگیر آن را متوجه می‌شوید. محله جلفا به شما دنیایی کاملاً متفاوت را نشان می دهد که با تماشایی و جذابیت فراوانی همراه است. خیابان های پاک و سنگ فرش شده، ساعت های بلند قامت، کلیسا ها، کافه ها و همه چیز در این منطقه نشانه هایی از تفاوت چشمگیر را به نمایش می‌گذارد. به گونه ای که شاید مجبور شوید برای چند لحظه به عقب برگردید و از زیبایی های فوق‌العاده‌ی این محله حیرت کنید.
تاریخچه جلفای اصفهان
۴۰۰ سال قبل، به دستور شاه عباس صفوی، مردم یک شهر خانه و کاشانه خود را ترک کرده و وارد شهر جلفا در خاک آذربایجان شده اند. این مردم، که همه ارمنی ها بودند، در مسیر رهگذر پاییز و زمستان را تحمل کرده اند و با رسیدن بهار به استان های اصفهان و چهارمحال و بختیاری مهاجرت کرده اند. تقریباً ۳۰۰۰ خانوار از این جمعیت وارد شهر اصفهان شده اند و پادشاه برای نشان دادن نیت خوب خود، زمین هایی در حاشیه رودخانه زاینده رود به آن ها هدیه کرده است. این زمین ها اکنون به یک شهرک بسیار زیبا با معماری بی نظیر تبدیل شده اند و با توجه به مکان اصلی ارمنی ها، نامیتی “جلفای نو” برای آن انتخاب شده است.با گذر زمان، ارمنی های دیگر هم به این محله آمده اند و خانه ها به شیوه ی آن ها ساخته شده اند. پس از احداث خانه ها، نوبت به ساخت کلیسا ها رسید تا محله به طور کامل با رنگ و بوی مسیحی پر شود. محله جلفای اصفهان دارای یک خیابان طولانی است که از غرب تا شرق دراز می شود. خانواده سرشناس خواجه سرافرازیان در غرب این محله سکونت کرده‌اند و خانواده مشهور یمانیان نیز در شرق آن سکونت یافته اند تا نام دروازه غربی به نام سرافرازیان و دروازه شرقی به نام یمانیان در بین مردم رواج یابد.
جلفای نو
این محله بین خیابان چهارباغ بالا و حکیم نظامی در محلی که میان پل های مارنان و سی و سه پل است، قرار دارد. این محله توسط ارمنی ها به همراهی شاه عباس در قسمت جنوبی زاینده رود تشکیل شده است. در سال ۱۶۰۵ میلادی، ارمنی ها به اصفهان مهاجرت کرده و یک سال پس از آن، جلفای نو را تأسیس کردند. آن‌ها در امتداد زنده رود یک خیابان را ایجاد کردند و با نام خواجه نازار، که یکی از ثروتمندان محله بود، بر روی آن نامگذاری کردند. امروزه، خیابان خواجه نازار شامل بخش‌های شرقی، غربی و میانی است و ده گذر را در بر می‌گیرد. بخش شمالی جلفای نو که در نزدیکی رودخانه قرار داشت، محل اقامت ثروتمندان بود و از چشم انداز زیبا و هوای خنک رودخانه بهره می برد.
مکان های دیدنی در محله جلفای اصفهان
کلیسا ها در جلفای اصفهان
با توجه به اهمیت دین برای جامعه ارمنی، کلیسا ها اولین ساختمان هایی هستند که در محله جلفای اصفهان برپا شده اند. در این محله تاریخی اصفهان ۱۱ کلیسای باستانی و تاریخی وجود دارد. کلیسای وانک به عنوان پربارترین و با اهمیت ترین بنا در جلفای شناخته می شود و پس از آن، کلیسا های بیت لحم و سرکیس ساخته شده اند. برخلاف کلیسا های اروپایی، نقشه های کلیسا های جلفای اصفهان بسیار سنتی هستند و از خشت و خاک به عنوان مصالح ساختمانی استفاده شده است تا بتوانند به بهترین شکل در منطقه استان اصفهان باقی بمانند.گرچه کلیسا های جلفا بسیار شبیه به مساجد اصفهان هستند، اما گنبد های آن‌ها نقاشی های زیبایی را بر روی دیوار های داخلی خود نشان می‌دهند. هر روز در یک زمان مشخص، صدای ناقوس ها از کلیسا ها بلند می شود و برای چند لحظه محله جلفا را به سکوت فرو می برد، این حس و حالی خاص و متفاوت را در شما ایجاد می‌کند. در ادامه، جزئیات بیشتری از کلیسا های جلفا را برای شما توضیح خواهیم داد.
کلیسای وانک :کلیسای جامع ارامنه اصفهان، یکی از مهم ترین و اصلی ترین کلیسا های جلفا به حساب می‌آید. این کلیسا در همان زمان توسط ارمنی های ساکن اصفهان با نام آمنا پرکیچ، به معنای کلیسای نجات دهنده مقدس، شناخته می‌شود. با مساحت حدود ۸,۷۳۱ مترمربع، این کلیسا شامل ساختمانی به مساحت ۳,۸۵۷ مترمربع و بقیه آن را فضای سبز تشکیل می دهد. با الهام از معماری کلیسای سنت استپانوس در جلفای آذربایجان، کلیسای وانک در زمان حکومت شاه عباس دوم ساخته شد. با گنبدی عظیم و دیواره‌ها و طاق‌های بلند، این کلیسا نقاشی‌ها و طلاکاری های بسیار زیبا و مشهوری روی سقف خود دارد که باعث شگفتی و تماشای چشمگیر عبورکننده ها می‌شود.کلیسای وانک یک نمونه فراتر از تصور از هنر و معماری ارمنی در ایران است. این کلیسا که به دست خواجه آودیک، یکی از ثروتمندان ارمنی اصفهان ساخته شده است، جلوه های زیبایی را از تصاویر زندگی حضرت مسیح (ع) و صحنه های بهشت و جهنم در بر می‌گیرد. نقاشی های شگفت‌انگیز روی دیواره های کلیسا، با استفاده از رنگ روغن و آب طلا خلق شده است تا به بیشترین زیبایی برجسته شوند. هنرمندان ارمنی معروفی مانند خلیفه هوانس مرکوز، کشیش استپانوس و استاد میناس نیز در این کلیسا آثار خود را برجسته کرده اند. وانک علاوه بر ظاهر زیبا و خیره‌کننده ای که دارد، همچنین شامل بخش های متنوعی نظیر چاپخانه، کتابخانه، موزه و امکانات اداری است. در حال حاضر، آن به عنوان محل سکونت خلیفه ارمنی ایران و هندوستان شناخته می‌شود.
کلیسای بیت لحم : در سال ۱۶۲۸ میلادی در دوران صفوی ساخته شده و در نزدیکی میدان جلفا اصفهان ، در کنار دو کلیسای هاکوپ و مریم مقدس قرار دارد. این کلیسای نسبتاً بزرگ، بر اساس سفارش و تلاش خواجه پطرس ولیجانیان، یکی از تاجران برجسته دوران صفوی ساخته شده است. هم‌اکنون، خواجه پطرس و برخی از اعضای خانواده اش در حیاط این کلیسا خوابیده بر ارامش مطلق لحظات نهایی خود هستند.
کلیسای مریم و هاکوپ : مجموعه کلیسای مریم و هاکوپ در محله نو جلفا اصفهان قرار دارد و به دوران صفوی بازمی‌گردد. کلیسای هاکوپ، که با نام یعقوب مقدس نیز شناخته می‌شود، در سال ۱۶۰۷ میلادی توسط ارمنیان در اصفهان ایجاد شد. اما به دلیل وسعت کوچکی که داشت، نمی‌توانست نیاز ارمنیان ساکن را رفع کند. به همین منظور، در سال ۱۶۱۳ میلادی، کلیسای مریم مقدس احداث شد که در اطراف کلیسای هاکوپ قرار گرفت. اکنون کلیسای هاکوپ در داخل کلیسای مریم مقدس قرار دارد. این کلیسا با نقاشی ها و کاشی‌کاری هایی که دارد، بسیار زیبا و مبهوت‌کننده است. ساخت این بنا نیز در دوران صفویه توسط تاجری به نام آودیک باباکیان صورت گرفت.
کلیسای سرکیس: که از دوران صفوی به تاریخ ۱۶۵۹ میلادی برمی‌گردد، ساخته شده است. ابتدا با نام آمناپرکیچ مقدس شناخته می شد، اما در سال ۱۸۵۰ میلادی وقتی ویران شد، وسایل آن به کلیسای سرکیس منتقل شد و نامش نیز تغییر یافت. این کلیسا دارای دو گنبد است، هرکدام با هشت نورگیر. متأسفانه نقاشی های زیبای این کلیسا در بخش های مختلف آسیب دیده و تنها نقاشی های روی گنبد باقی مانده است. در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ این کلیسا در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
در محله جلفای اصفهان، علاوه بر کلیسا های مریم و هاکوپ، کلیساهای دیگری نیز ساخته شده‌اند که عبارتند از کاتارینه، کاتولیک‌ها، گئورک، گریگور، میناس، نرسس، نیکاغایوس و یوحنا. هر کدام از این کلیساها دارای یک تاریخچه جذاب و شنیدنی هستند.
خیابان های معروف جلفا
جلفا، یکی از محله های معروف در شهر اصفهان، دارای خیابان های مشهوری است. برخی از خیابان‌های مشهور جلفا عبارتند از:
- خیابان چهارباغ جلفا: یکی از خیابان‌های اصلی و پرترافیک جلفا که به چهارطرف می رود.
- خیابان حکیم نظامی: خیابانی که در جنوب محله جلفا واقع شده و ممتازترین خیابان مسکونی این محله محسوب می‌شود.
- خیابان شهید مطهری: خیابانی مهم که در شمال جلفا واقع شده و به دلیل مکان‌گیری آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
- خیابان آیت‌الله کاشانی: خیابانی که در جنوب جلفا واقع شده و به دلیل وجود ادارات و تجمع اماکن تجاری و خدماتی، خیابان مهمی در این منطقه به شمار می‌رود.
- خیابان قطب روغنی: یکی دیگر از خیابان‌های اصلی و ترافیکی جلفا که در شمال غربی این محله قرار دارد.
درآخر خیابان خاقانی که معروف ترین خیابان در محله جلفا اصفهان است که به عنوان یک مقصد گردشگری شبانه در این شهر شناخته می شود. این خیابان دارای گالری های هنری و مجتمع های تجاری پوشاک متعددی است. کوچه سنگ تراش ها که محل تماشا گران بسیاری از ارمنی هاست، نیز در این خیابان قرار دارد. این کوچه زیبا کاملاً سنگ فرش شده و به عنوان یک محل آرام و دنج برای پیاده روی شناخته می شود و امنیت در این محله بسیار بالاست به طوری که می‌توان در هر ساعت از شبانه روز با آرامش عبور و چند ساعت را در کوچه های آن به سر برد .
کافه های محله جلفای اصفهان
کافه های زیادی در کوچه کلیسا و دور میدان محله جلفا وجود دارند که حس قدیمی را در شما برانگیزانده می‌کنند. محیط دلنشین و با صفای کافه های موجود در جلفا، تجربه ای منحصر به فرد و متفاوت را برای شما فراهم می‌کند. در ادامه ، به معرفی تعدادی از کافه های مشهور جلفا می پردازیم:
– کافه آنی
– کافه ستاره
– کافه مارسی
– کافه دالون
– کافه آشوب
– کافه بهارنارنج
– شربت سرای فیروز
– کافه رستوران رومانس
– کافه رستوران ایتالیایی هرمس
جشن کریسمس
در جلفای اصفهان، موقع جشن کریسمس حس خاص و حال و هوای خوب همراه است. تمامی فروشگاه ها و مغازه های این منطقه به فروش تزئینات کریسمس می پردازند و خیابان های آن با رنگ و بوی شادی و سرور پر می شود. برگزاری بهترین جشن کریسمس در دو کلیسای وانک و بیت لحم جلفا انجام می شود، اما به طور کلی در کل محله جلفای اصفهان، با توجه به روز میلاد حضرت عیسی مسیح (ع) و جشن سال نو، همه چیز در شادی و خوشحالی غرق می شود. پخش موسیقی های مذهبی و زنگ زدن ناقوس در کلیسا ها، همراه با تجمع و گرد آوری مردم در این منطقه، فضای شاد و هیجان انگیزی را به ارمغان می آورد که سخن نگفتنی است.
درآخر
محله جلفا اصفهان با معماری تاریخی، تنوع ادیان و مکان های متنوعی مانند کلیسا ها، آتشکده‌ها و مساجد، جذابیت بسیاری دارد. کناره های سنگ‌تراش ها، کوچه های متفاوت و کافه های دنج از جاذبه های این منطقه محسوب می شوند. همچنین، جشن کریسمس و جشن سال نو در جلفا، با هوای شاد و هیجان انگیز خاصی برگزار می‌شود. بازدید از محله جلفا قطعاً تجربه ای دیدنی برای گردشگران و علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ اصفهان است.
